ترک اعتیاد به روش ماتریکس

ترک اعتیاد به روش ماتریکس چیست و چگونه کار میکند؟ پروتکل درمان ماتریکس دارای چه مشخصاتی است و چگونه می‌توان از آن در درمان اعتیاد به شیشه استفاده کرد؟

مقاله پیش رو کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ با ارائه اطلاعات جامعی در رابطه با ترک اعتیاد به روش ماتریکس سعی کرده تا اطلاعات جامعی را در رابطه با این مدل درمانی را در اختیار شما همراهان ارجمند قرار دهد. اگر تمایل دارید در این رابطه بیشتر بدانید لطفاً تا انتهای این مقاله را مطالعه فرمایید.

ترک اعتیاد به روش ماتریکس یک متد درمانی است که در یک دوره ساختار یافته و منظم ۱۶ هفته ای انجام می‌پذیرد. از این روش برای افراد مبتلا به اعتیاد به انواع مواد محرک استفاده می‌شود که شامل کوکائین و متامفتامین یا شیشه می باشد. از آنجا که این روش ساختار منسجم و استانداردی دارد عمدتاً از جلسات گروه درمانی تشکیل می شود.

در این روش درمانی افراد مهمترین مطالبی را که می آموزند شامل :

• آشنایی با روند اعتیاد و درمان آن
• چگونگی جلوگیری از عود مجدد بیماری
• چگونگی معاشرت در یک محیط عاری از مواد مخدر

در این روش، بخشی از رویکرد مربوط به خانواده های افراد معتاد می باشد تا به طور فعال در بهبودی عزیزانشان شرکت نمایند. از طرف دیگر آزمایشهای هفتگی دارو و مواد محرک انجام می پذیرد تا روند بهبودی فرد با دقت زیر نظر گرفته شود.

شناخت ترک اعتیاد به روش ماتریکس

افراد در ترک اعتیاد به روش ماتریکس از طریق گروه درمانی برای بهبودی از اعتیاد به مواد مخدر یا محرک بهره‌مند می‌شوند. در این روش برخی از متد های دارو درمانی نیز برای درمان اعتیاد به کوکائین و مت آمفتامین یا شیشه مورد استفاده قرار می گیرد. اما از این متد درمانی برای هر نوع اختلال اعتیاد به مواد مخدر و همچنین اعتیاد به الکل نیز استفاده می گردد.

 

در این روش درمانی افراد روزانه برای دریافت کمک های تخصصی از روش درمانی ماتریکس به مرکز بازپروری رفته و مجددا به خانه خود باز میگردند. غالباً از این روش به عنوان یک روش سرپایی استفاده می شود و به افراد کمک می کند تا بتوانند رویه درمانی خود را ادامه دهند.

نحوه شکل گیری متد ماتریکس

در ابتدا هیچ مدل درمانی برای درمان اعتیاد به مواد محرک وجود نداشت اما پس از تلاش های مکرر برای توانبخشی به افراد مبتلا به اعتیاد به مواد مخدر و با جمع آوری تجربیات در این زمینه از روش های سرپایی و اقامت در بیمارستان با استفاده از روش قدم های دوازده گانه بهبودی این روش را پایه ریزی نمودند.

در نهایت با استفاده از رویکردهای هدفمند و گروه درمانی توانستند بر اساس تجربیات بالینی و یافته های علمی تحقیق شده، ترک اعتیاد به روش ماتریکس را ایجاد نمایند.

 

در رابطه با این موضوع می‌توان گفت که مدل درمانی ماتریکس یک بخش جدایی ناپذیر از هر برنامه درمانی در مورد اعتیاد به مواد مخدر می باشد اما در حقیقت از این روش برای مبتلایان به اختلالات استفاده از مواد محرک استفاده می شود.

 

برخلاف الکلی ها، افراد معتاد به کوکائین و سایر مواد محرک که سابقه اعتیاد کوتاه‌مدت تری در مصرف دارند، معمولاً دوره‌های پرهیز از مصرف و به دنبال آن عود مجدد را تجربه می کنند که معمولاً در مورد اعتیاد خود دچار انکار می شوند. در حقیقت آسیب هایی که یک فرد معتاد به مواد محرک از لحاظ عصبی و مغزی می بیند باعث می شود تا اشتهای مصرف و ولع مصرف او به شدت افزایش پیدا کرده و جلوگیری از عود مجدد اعتیاد برای او تبدیل به یک مسئله پیچیده و ناممکن گردد.

عود مجدد :

اما مدل درمانی ماتریکس می‌تواند با متدهای درمانی مناسب به افراد کمک کند تا از عود مجدد اعتیاد جلوگیری به عمل آورده و بهبودی خود را ادامه دهند. می‌توان گفت که ترک اعتیاد به روش ماتریکس با استفاده از درمان های رفتار شناختی، مدیریت حوادث غیرمترقبه و درمانهای ۱۲ مرحله‌ای کمک می کند تا افراد از بازگشت به اعتیاد خود جلوگیری به عمل آورند.

 

با تحقیقاتی که در این رابطه در مورد استفاده از مدل درمانی ماتریکس انجام پذیرفته است مشخص شده که علائم عود مجدد در طولانی مدت کاهش پیدا کرده و افراد توانسته اند از بازگشت به اعتیاد جلوگیری به عمل آورند.

مطالعات پژوهشی ماتریکس

در رابطه با مدل درمانی ماتریکس تحقیقات و آزمایشات مختلفی صورت گرفته است که به بررسی میزان اثربخشی این روش درمانی و تاثیرات آن بر افراد پرداخته است. در همین رابطه به برخی از این تحقیقات اشاره خواهیم نمود که مهمترین آن عبارتند از :

• یک مطالعه آزمایشی نشان می‌دهد که کاربرانی که از ترک اعتیاد به روش ماتریکس به جای برنامه های ۲۸ روزه بستری در بیمارستان و یا گروههای ۱۲ مرحله استفاده کرده‌اند، میزان کمتری از مصرف مجدد کوکائین را پس از هشت ماه نشان می‌دهند و در مقایسه با افراد دیگر که از روش های متفاوت استفاده کرده‌اند نتایج بهتری را بروز داده اند.
• مطالعه دیگری که در رابطه با مصرف کنندگان آمفتامین یا شیشه است که با استفاده از متد درمانی ماتریکس تحت درمان قرار گرفته اند، نشان می دهد این گروه پس از ۲ تا ۵ سال به طور قابل توجهی میزان عود مجدد آنها کاهش پیدا کرده است. در همین رابطه بسیاری از این افراد به صورت خودجوش شروع به اشتغال زایی کرده‌اند و از زندان و مکان های تادیبی دیگر مانند زندان خارج شدند و به زندگی طبیعی بازگشته اند.
• نمونه دیگری از ترک اعتیاد به روش ماتریکس، استفاده از این روش به صورت ۴۸ جلسه ای برای مردان همجنسگرا و دو جنس گرایی که از آمفتامین نیز استفاده می کردند نشان می‌دهد که این افراد با شرکت در این برنامه در طول مدت درمانی خود رفتارهای جنسی پرخطر کمتری از خود نشان داده‌اند.

ویژگی های پروتکل درمان ماتریکس

مدل درمانی ماتریکس دارای اجزای مختلف درمان اعتیاد می باشد که برخی از آنها عبارتند از :

• پیشگیری از عود مجدد
• خانواده درمانی
• گروه درمانی
• آموزش اعتیاد
• گروه های حمایت از همسالان

اما این متد درمانی دارای اجزاء دیگری نیز می‌باشد که کمک می کند تا افراد از بازگشت مجدد به اعتیاد فعال و مصرف مواد محرک جلوگیری به عمل آورده و در مسیر بهبودی خود موفق باشند. برخی از مهمترین متدهایی که در این روش درمانی استفاده می‌شود عبارتند از:

جلسات درمان فردی

این جلسات بر اساس برنامه ریزی درمانی و بررسی میزان پیشرفت فرد در بهبودی شکل گرفته است و بر این جنبه تمرکز دارد. در این بخش از درمان ممکن است اعضای خانواده و افراد خانواده، فرد را در روند بهبودی همراهی نمایند.

گروههای بهبودی تازه وارد

افرادی که در ماه های اول بهبودی خود هستند برای یادگیری مدیریت ولع مصرف وسوسه و همچنین مدیریت زمان برای تدام بهبودی گرد هم می‌آیند و در یک برنامه روزانه که توسط متخصصین حمایت می شود پیشرفت خود را بررسی کرده و محاسبه می کنند.

 گروه های پیشگیری از عود

در پروتکل درمان ماتریکس افراد می آموزند که با استفاده از استراتژی های هوشمند و باز گو کردن آن در گروه به صورت منظم از طریق یادگیری موضوعات مختلف مانند تغییر رفتارها، تغییر الگوهای تفکر و درگیر شدن در گروه های ۱۲ مرحله ای از عود مجدد اعتیاد جلوگیری به عمل آورده و برای غلبه بر اعتیاد به مواد مخدر اقدام نمایند..

گروه های آموزش خانواده

در این بخش که در دوازده هفته برگزار می شود خانواده ها آموزش های مرتبط با زیست شناسی اعتیاد، اثرات بهداشتی و روانشناختی اعتیاد و شرطی شدن در برابر اعتیاد و تاثیرات اعتیاد بر خانواده را فرا می گیرند.

 گروه های حمایت اجتماعی

این جلسات آموزشی در گروه هایی که در آخر هر ماه برگزار می‌شود و باعث ایجاد تمرکز افراد در یافتن فعالیت های بدون مصرف مواد محرک و همچنین یافتن دوستانی است که در حال بهبودی از اعتیاد بسر می برند.

جلسات ۱۲ مرحله ای

بخشی از ترک اعتیاد به روش ماتریکس معرفی افراد به گروه های دوازده قدمی و تشویق آنها برای شرکت در این جلسات می باشد. همانطور که در مقاله قدمهای دوازده گانه توضیح داده شد این روش یکی از موثرترین روش های درمان اعتیاد در قرن حاضر به شمار می رود. به همین دلیل از این روش در متد ماتریکس استفاده می شود.

 

اما در مدل درمانی ماتریکس، متدهای درمانی کمکی دیگری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد که به افراد کمک می‌کند تا از لحاظ روانی شرایطی را به دست آورند که بتوانند اعتیاد خود را مدیریت کرده و از بازگشت به مصرف مجدد جلوگیری به عمل آورند. برخی از این روشها عبارتند از :

 درمان شناختی رفتاری

این روش درمانی که با نام CBT نیز شناخته می‌شود به افراد و معتادان کمک می کند تا درک صحیحی از رویه فکری خود و چگونگی تاثیر افکار و رفتار های شان را داشته باشند. به کمک این متد درمانی افراد یاد می‌گیرند که چگونه افکار منفی را که می‌تواند منجر به رفتارهای خود تخریبی شود را با رفتارهای مثبت و سازنده جایگزین کرده و ارتقاء دهند.

مصاحبه انگیزشی

این روش مشاوره در ترک اعتیاد به روش ماتریکس به افراد کمک می کند در برابر مقاومت خود در برابر ترک اعتیاد به مواد مخدر و دریافت کمک و درمان غلبه نمایند. در حقیقت از طریق این رویه درمانی، درمانگر به فرد معتاد کمک می‌کند تا انگیزه لازم برای ایجاد تغییرات مثبت در زندگی را بیابد.

مدیریت حوادث غیر مترقبه

این استراتژی درمانی به رفتارهای بدون دارو و بدون مصرف مواد مخدر مانند حضور در جلسات درمانی و غیره پاداش می‌دهد. هنگامی که فرد در آزمایش‌های تست اعتیاد شرکت می‌کند و پاسخ آن نشان دهند عدم مصرف مواد باشد، مددجو می‌تواند پاداش دریافت کرده و از کمک های روحی و عاطفی درمانگران بهره مند گردد.

 

پروتکل درمان ماتریکس به صورت هفتگی تست داروها را به صورت تصادفی انجام می دهد و آزمایش اعتیاد از افراد گرفته می‌شود تا پاداش هوشیاری خود را دریافت کنند. این آزمایش ها برای تنبیه افراد مورد استفاده قرار نمی گیرند و اگر آزمایش مثبت بود نیاز به تغییر رویه ساختاری در برنامه برای فرد وجود دارد.

اصول اساسی پروتکل درمان ماتریکس

مدل درمانی ماتریکس از ۸ مفهوم اصلی تشکیل شده است. این هشت روش درمانی به کمک درمانگران مدل ماتریکس که دارای رفتار حرفه‌ای، مثبت و دلگرم کننده هستند با بیمار انجام می پذیرد که مهمترین آنها عبارتند از :

 

• وجود یک رابطه مثبت و مشترک میان درمانگر و مددجو می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. درمانگر به جای تقابل با فرد مددجو با ایجاد همدلی و رابطه صمیمانه کمک می کند تا یک کار تیمی و گروهی تاثیرگذار ایجاد شود.
• ساختاری ایجاد می‌شود که در آن انتظارات کاملاً واضح و شفاف هستند. در این برنامه آنچه که از فرد مددجو انتظار می‌رود برای او مشخص می‌شود تا فرد بتواند با تمرکز به برنامه‌های درمانی خود ادامه دهد. به طور مثال شرکت در گروه های هفتگی بر اساس زمانبندی مشخص.
• در مورد ماهیت اعتیاد به مددجو آموزش داده می شود او با جزئیات دوران نقاهت خود و تاثیراتی که مواد محرک بر مغز او گذاشته آشنا شده تا بتواند در طول برنامه با تغییرات ناگهانی روبه‌رو ‌شود.
• در ترک اعتیاد به روش ماتریکس از مفاهیم شناختی رفتاری استفاده می‌شود تا به کمک آن فرد مهارتهایی را بیاموزد که برای جلوگیری از مصرف مواد محرک در آینده جلوگیری به عمل آورد. در طول دوران درمان فرد این مهارت‌ها را تمرین کرده و به گروه خود گزارش می دهد.

تغییرات رفتاری :

• تقویت تغییرات رفتاری یکی دیگر از موضوعاتی است که در رویه درمان ماتریکس از آن استفاده می‌شود تا فرد رفتارهای پرهیز مدار را بیاموزد. در این روش فرد در قبال پاکی و بهبودی خود پاداش هایی دریافت می‌کند. به طور مثال اگر آزمایش ادرار او بدون مواد بود می‌تواند در پایان هفته در یک میهمانی پیتزا شرکت نماید.
• بخش دیگر از رویه درمانی ماتریکس آموزش به خانواده هاست. در این بخش خانواده‌ها در مورد روند اعتیاد و بهبودی از آن به روش‌های مختلف کمک به عزیزانشان را آموزش می‌بینند و اطلاعات کسب می‌کنند.
• در ادامه روند درمانی افراد و مددجویان تشویق می شوند که مشارکت کرده و در جلسات ۱۲ قدمی شرکت کنند تا به کمک پشتیبانی های گروهی در این گروهها بتوانند به بهبودی خود ادامه دهند.
• در نهایت به طور مرتب مصرف دارو و مواد محرک از طریق آزمایش ادرار کنترل می شود. در حقیقت ترک اعتیاد شیشه از آزمایش دارو و مواد محرک برای نظارت بر روند درمانی افراد و مددجویان استفاده می‌شود که در قبال آن پاداش هایی در ارائه تست منفی به آنها ارائه می‌شود.

در مدل درمانی ماتریکس درمانگران با ایجاد رابطه مثبت و دلگرم کننده با بیماران خود سعی می‌کنند تا عزت نفس از دست رفته آنها را بازیابی کرده و به آنها در پرورش و بازیابی کمک نمایند.

اهداف درمانی در ماتریکس

ترک اعتیاد به روش ماتریکس دارای اهداف ویژه و منحصر به فردی است که کمک می‌کند تا افراد در روند بهبودی به نتایج مشخص و تعیین شده ای دست یابد که مهمترین آنها عبارتند از :

دریافت آموزش اعتیاد

افراد به کمک آموزش های متنوع در روند درمانی ماتریکس می‌آموزند که تاثیر مواد مخدر بر سیستم عصبی و مغزی آنها چگونه است و چگونه مصرف مواد مخدر می تواند زندگی فرد معتاد و خانواده اش را به انحطاط بکشاند.

آموزش در مورد روند بهبودی

در اینجا فرد نحوه بهبودی مغز از اعتیاد به مواد مخدر یا محرک را می آموزد تا بتواند از مصرف مجدد پرهیز کرده و روش‌های پرهیز مداری را فرا بگیرد.

آشنایی با هوس ها و عوامل محرک

افراد در این بخش می آموزند که از عواملی که باعث ایجاد عود مجدد اعتیاد در آنها می شود را مدیریت کرده و از مصرف مجدد جلوگیری به عمل آورند.

کار کردن با گروه های پشتیبانی

حضور و شرکت در جلسات ۱۲ مرحله‌ای یکی دیگر از آموزش هایی است که افراد می آموزند تا بتوانند از پشتیبانی این گروه ها در بهبودی بهره مند شوند.

شبکه پشتیبانی هوشمند

ایجاد ارتباط میان همسالان که در دوران درمانی و بهبودی به سر می‌برند همچنین نحوه ملاقات و ارتباط سازنده میان آنها تاثیرات مهم و شگرفی بر روند بهبودی افراد از اعتیاد به مواد محرک دارد.

پاک زیستن

فرد در ترک اعتیاد به روش ماتریکس می آموزد که از عود مجدد اعتیاد خودداری کرده و در صورت لزوم دلایل آن را درک کرده و بینش جدیدی در مسیر بهبودی به جلو حرکت نماید.

 کلام آخر؛ چه چیزی انتظار می رود

همان طور که بیشتر توضیح داده شد مدل ترک اعتیاد به روش ماتریکس در طول ۱۶ هفته به انجام می رسد که در این مدت بیمار به صورت مستقیم با درمانگر خود کار می کند و از مراقبت های ویژه برخوردار می گردد. مساعدت و همراهی درمانگر در روش ماتریکس بسیار کمک کننده است زیرا استفاده از روش‌های تخصصی در این مدل و استفاده از گروههای درمانی، فرد می تواند از حمایت های گروه برای پیشگیری از عود مجدد استفاده نماید.

 

وجود جلسات فردی بین ۳ تا ۱۰ جلسه و همچنین حضور بیماران در جلسات هفتگی، آموزش‌های لازم که در طی چهار هفته اول به گروه منتقل می شود می تواند مهارت های بهبودی اولیه را به آنها منتقل نماید. پس از این مرحله در ۱۲ هفته افراد می آموزند که از آموزش های تخصصی در رابطه با بهبودی از اعتیاد به انواع مواد محرک استفاده نمایند و در گروههای پشتیبانی اجتماعی شرکت کنند.

 

عزیزان و همراهان ارجمند اگر با اعتیاد به انواع مواد محرک درگیر هستید و علاقمندید که به یک برنامه ترک اعتیاد بپیوندید و برای بهبودی و درمان خود اقدام نمایید لطفاً با مشاورین مرکز ترک اعتیاد اهواز کمپ تماس حاصل فرمایید.

 

منبع نوشته : روش ماتریکس