اعتیاد به نیکوتین چیست و دارای چه علائم و عوارضی می باشد؟ برای رهایی از اعتیاد نیکوتین چه باید کرد و چطور می توان از آن رها شد؟
در نوشتار پیش رو مرکز ترک اعتیاد اهواز کمپ با ارائه اطلاعات مناسبی در زمینه ترک عوارض نیکوتین سعی کرده تا مطالب مفیدی را در این زمینه در اختیار علاقمندان قرار دهد. اگر تصمیم دارید در مورد اعتیاد به نیکوتین بیشتر بدانید لطفا این مقاله را تا انتها مطالعه بفرمایید.
ماهیت اعتیاد به نیکوتین چیست؟
نیکوتین یک ماده شیمیایی است که البته به شدت اعتیاد آور می باشد و در گیاه تنباکو یافت می شود. این ماده شیمیایی باعث ایجاد وابستگی جسمی و همچنین ذهنی در افراد می شود، که آن را بطور مداوم مصرف می کنند.
اعتیاد به نیکوتین یک نوع اعتیاد رفتاری نیز محسوب می شود، زیرا افراد برای مصرف نیکوتین به برخی کارها و رفتارها وابستگی پیدا می کنند.
در همین رابطه افراد ممکن است پس از اعتیاد نیکوتین به رفتارهای به‌خصوصی اعتیاد پیدا کرده که مانند مصرف سیگار بعد از غذا می باشد. برای مصرف نیکوتین روش های مختلفی وجود دارد اما مهمترین آنها شامل استنشاق دود سیگارهای نیکوتینی و تنباکویی است. اما روش های دیگری نیز مانند استفاده از لوله و یا سیگار برگ می‌تواند برای مصرف تنباکو استفاده شود.
تنباکو بدون دود نیز از طریق بینی به صورت یک پودر استنشاق می شود و یا آن را در دهان نگه می دارند تا نیکوتین از طریق بزاق جذب شود. مصرف دخانیات بسیار خطرناک و بیماری زا است و طبق مطالعاتی که انجام شده با بیماری‌های زیادی مرتبط است. در حقیقت استعمال دخانیات سالانه تعداد زیادی مرگ و میر را ناشی می شود.
نکته مهم و قابل اهمیت این است که هر زمان که برای قطع مصرف اقدام کنید می تواند برای شما مفید باشد و شما را از خطرات بسیاری نجات دهد.
اثرات اعتیاد به نیکوتین کدامند؟
اما مصرف نیکوتین در ابتدا احساس خوشایندی را در بدن و ذهن فرد ایجاد می‌کند. هنگامی که یک فرد از این ماده شیمیایی استفاده می کند، انتقال دهنده های عصبی در مغز او دوپامین ترشح می کنند که منجر به ایجاد احساس رضایت و لذت در او می‌گردد.
علاوه بر نیکوتین انواع دیگری از سیگارها و تنباکو وجود دارند که بدون دود هستند، اما عوامل ایجاد کننده بیماری های خطرناک و سایر مواد شیمیایی مضر را دارا هستند. تقریباً چهار هزار ماده شیمیایی در تنباکو و نیکوتین وجود دارد که اثرات جسمی، روحی و روانی مخرب بسیاری را به همراه دارند. استفاده از دخانیات منجر به عوارض جدی سلامتی می‌شود که مهمترین آن عبارتند از :
- سرطان ریه
- آمفیزم
- برونشیت مزمن
- سرطان ، به خصوص در سیستم تنفسی
- سرطان خون
- بیماری قلبی
- سکته
- دیابت
- مسائل مربوط به چشم ، مانند آب مروارید و دژنراسیون ماکولا
- ناباروری
- ناتوانی جنسی
- سقط جنین و عوارض بارداری
- ضعف سیستم ایمنی
- سرماخوردگی ، آنفولانزا و عفونت های تنفسی
- از دست دادن حس چشایی یا بو
- بیماری لثه و مسائل دندانی
- ظاهر پیری زودرس
- بیماری زخم معده
- پوکی استخوان
برخی خطرات
از طرف دیگر دود سیگار و مصرف دخانیات باعث ابتلا به سرطان ریه و بیماری های قلبی در میان افراد نزدیک به سیگاری ها را افزایش می دهد که با آن دود دست دوم نیز می‌گویند.
با توجه به تحقیقاتی که انجام شده است مشخص شده کودکانی که در خانه هایی که افراد سیگاری وجود دارند، زندگی می‌کنند با خطرات بسیاری روبرو هستند
- سندروم مرگ ناگهانی نوزاد
- آسم
- عفونت‌های تنفسی
- عفونت گوش
- بیماری های دیگر
دلایل اعتیاد به نیکوتین
مصرف دخانیات مانند کشیدن سیگار و یا سایر انواع تنباکو باعث ایجاد اعتیاد در افراد می گردد. در حقیقت نیکوتین یک ماده به شدت اعتیادآور است و حتی استفاده غیر مکرر و ناپیوسته آن می‌تواند منجر به وابستگی و اعتیاد در افراد گردد.
حتی امروزه با تحقیقاتی که انجام شده محصولاتی که برای ترک سیگار و اعتیاد نیکوتین مورد استفاده قرار می گیرند می توانند اعتیاد آور باشند.
روش های درمانی دیگر
- صمغ نیکوتین
- پاستیل ترک سیگار
- سیگارهای الکترونیکی
با این حال می توان گفت که مصرف اینگونه مواد برای ترک سیگار دارای خطر کمتری نسبت به خود نیکوتین و سیگار است زیرا میزان کمتری نیکوتین در این محصولات وجود دارد و دیرتر از نیکوتین موجود در تنباکو جذب بدن می گردد.
چه افرادی در معرض خطر هستند؟
هر فردی که از دخانیات استفاده می‌کند در معرض خطر اعتیاد به این ماده مخدر است و بهترین راه پیشگیری از اعتیاد به نیکوتین و پرهیز کامل از مصرف دخانیات می باشد.
برخی از عوامل خطرزا که می‌تواند خطر اعتیاد به مواد مخدر و نیکوتین را در افراد افزایش دهد وجود دارند که می‌توانند در ابتلاء به اعتیاد موثر باشند. به طور مثال افراد که سابقه خانوادگی اعتیاد نیکوتین یا مواد مخدر دیگر را دارند و یا در خانه هایی که دارای مصرف دخانیات هستند بزرگ می‌شوند، بیشتر احتمال ابتلاء به اعتیاد نیکوتین و سایر دخانیات و سیگار را دارند.
همچنین افرادی که از دوران جوانی شروع به مصرف نیکوتین و سیگار کشیدن می‌کنند، در بزرگسالی اعتیاد آنها پیشرفت خواهد کرد، مطالعات نشان می‌دهد که ۸۰ درصد افراد سیگاری، سیگار کشیدن خود را از سن ۱۸ سالگی آغاز کرده‌اند و شروع به سیگار کشیدن می‌کنند. می توان گفت که در جوانان تمایل و افزایش اعتیاد وجود دارد.
طبق همین تحقیقات بزرگسالان کمتری نسبت به جوانان شروع به سیگار کشیدن می‌کنند به این معنا که هنگامی که افراد از سنین جوانی به بزرگسالی می‌رسند و مصرف دخانیات ندارند احتمال اعتیاد آنها به نیکوتین بسیار کمتر می‌شود.
از طرف دیگر افرادی که از الکل یا مواد مخدر استفاده می‌کنند و یا به انواع مواد اعتیاد آور معتاد هستند و یا مبتلا به انواع اختلال های روانی هستند نیز بیشتر احتمال وابستگی به نیکوتین را دارند.
علائم اعتیاد به نیکوتین
اعتیاد به نیکوتین دارای علائم مختلفی است و هنگامی که فرد درگیر اعتیاد به آن می‌شود، در او مشخص و هویدا می گردد. آنچه حائز اهمیت است این است که افراد بدانند اعتیاد به نیکوتین یک بیماری پیشرونده و کشنده است و دارای علائم و عوارض بسیاری است که برخی از آنها عبارتند از :
- عدم توانایی در متوقف سازی مصرف نیکوتین
- عدم توانایی ترک یا قطع مصرف نیکوتین
- ادامه به مصرف نیکوتین در صورت بروز عوارض سلامتی
- استفاده از نیکوتین حتی در هنگام وجود شرایط نابسامان
اعتیاد نیکوتین چگونه تشخیص داده می شود؟
از آنجا که اعتیاد به نیکوتین یک نوع اعتیاد سخت و پیچیده است، شناسایی و تشخیص آن کار زیاد سختی نیست و به سادگی می‌توان آن را تشخیص داد. این اعتیاد مانند انواع اعتیاد به مواد مخدر دیگر و یا اعتیاد به الکل عوارض بسیار شدیدی دارد و می‌تواند تاثیرات مخرب بسیاری بر زندگی فرد بگذارد، در نتیجه از طریق علائم به وجود آمده در زندگی فرد و عوارض ناشی از مصرف نیکوتین بر سلامتی فرد و اطرافیانش می‌توان فهمید که اعتیاد نیکوتین در زندگی او شکل گرفته است.
اعتیاد چگونه درمان می شود؟
همانطور که در مقاله ترک سیگار گفته شد روش‌های متعددی برای ترک اعتیاد به سیگار وجود دارد و می توان از آنها برای متوقف سازی اعتیاد استفاده کرد.
نکته مهم در رابطه با درمان و بهبودی از اعتیاد نیکوتین این است که بدانید مصرف نیکوتین و دخانیات در حقیقت یکی از انواع اعتیادهای پیچیده است که هم ردیف با اعتیاد به هروئین می باشد که برای درمان آن نیاز به تراپی و دریافت درمان های روان درمانی و کمک های تخصصی می باشد. در همین رابطه متدهای بسیاری وجود دارد که فرد برای رهایی از نیکوتین می تواند از آنها استفاده کرده و کمک‌های تخصصی دریافت نماید.
در وهله اول فرد باید برای این امر آماده شود، زیرا اعتیاد یک بیماری چند جانبه ای است که فرد برای رهایی از آن باید از لحاظ روحی و روانی آمادگی های لازم را بیابد. اعتیاد نیکوتین هم از لحاظ فیزیکی و هم از لحاظ روانی فرد را درگیر می کند، در نتیجه برای موفقیت در ترک و قطع مصرف آن باید گزینه‌های درمانی مناسبی مورد استفاده قرار گیرد تا فرد بتواند روند درمانی خود را با موفقیت سپری نماید.
در این بین بهترین درمان‌ها برای متوقف سازی و بهبودی اعتیاد نیکوتین عبارتند از :
- روان درمانی
- گروه درمانی
- دارو درمانی
در ادامه به تشریح و توضیح هر کدام از این روشها خواهیم پرداخت زیرا هر کدام می‌تواند بخشی از روند درمانی افراد از اعتیاد نیکوتین را شامل شوند. همانطور که میدانیم اعتیاد به نیکوتین یک اعتیاد پیشرونده و کشنده است و فرد برای درمان و بهبودی از آن نیاز به درمان و کمک دارد.
روان درمانی در درمان اعتیاد نیکوتین
همانطور که میدانیم اعتیاد دارای یک جنبه روانی است که می تواند فرد را از لحاظ فکری و روانی تحت تاثیر خود قرار دهد. در حقیقت اعتیاد یک بیماری است که دارای سه جنبه است که هر کدام از این جنبه ها می تواند تاثیرات مخرب بسیاری بر فرد بگذارد.
یکی از مهم ترین بخش ها جنبه روانی اعتیاد است که فرد را به شکل پیچیده تحت تاثیر خود قرار می دهد و آثار مخرب بسیاری را بر جای می گذارد. عوارض بسیاری در رابطه با این بخش وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از :
- وسوسه و اشتغال فکری
- توهم
- دید تونلی
- خلاء روانی
هنگامی که یک فرد تصمیم به قطع مصرف و متوقف سازی اعتیاد خود می گیرد، با این مسائل و عوارض روبرو می شود. برای مقابله و درمان این اختلالات و عوارض فرد باید از روش های تخصصی روان درمانی استفاده نماید تا بتواند با مشکلات فکری و روحی خود روبرو شود.
یکی از روش هایی که برای درمان اعتیاد نیکوتین مورد استفاده قرار می گیرد، روان درمانی های تخصصی توسط مشاورین و روانشناسان است. در این روش با استفاده از روش های تخصصی درمانی سعی می‌شود از عوارض و علائم روانی اعتیاد در فرد کاسته شود و به او کمک شود تا با این حالات روانی پس از قطع مصرف نیکوتین روبرو شود.
اعتیاد یک بیماری چند بعدی است و بخش روانی آن می‌تواند آثار مخرب بسیاری بر فکر و روند روانی فرد وارد آورد. در همین رابطه به روش های درمانی و روان درمانی متعددی وجود دارد که متخصصین با کمک آنها می توانند به فرد معتاد به نیکوتین و یا سایر مواد مخدر کمک نمایند.
گروه درمانی در اعتیاد به نیکوتین
یکی از موثرترین روش‌های درمانی برای درمان انواع اعتیاد، استفاده از گروه‌های دوازده قدمی است که برای کمک به افراد معتاد به انواع مواد مخدر، محرک و دیگر علائم اعتیادهای رفتاری ایجاد گشته اند. در این روش فرد با کمک و پشتیبانی افراد معتاد دیگر که دوره های درمانی خود را با موفقیت سپری کرده‌اند و توانستند به کمک دیگران اعتیاد را در زندگی خود متوقف سازند کمک و پشتیبانی می شود.
گروه های دوازده گانه بر اساس متد دوازده قدم عمل می کنند.
گروه های درمانی قدمهای ۱۲ گانه به صورت غیر انتفاعی هستند و به افراد به صورت رایگان کمک می کنند تا در مسیر بهبودی از اعتیاد به یک ماده بخصوص حرکت کرده و به موفقیت دست یابند. این روش یکی از موفق ترین روش های موجود در حال حاضر است و در طی سالیان گذشته توانسته افراد معتاد بسیاری را کمک کرده و به زندگی دوباره و مسیر بهبودی بازگردند.
دارو درمانی در اعتیاد نیکوتین
یکی دیگر از روش های موثر در کاهش وسوسه مصرف سیگار استفاده از داروهاست که برای این امر طراحی و ساخته شده اند. در انواع اعتیاد دیگر ممکن است دارو نقش کلیدی در روند درمانی افراد نداشته باشد اما، در بهبودی از اعتیاد نیکوتین می تواند کمک کننده باشد و به فرد برای متوقف سازی مصرف نیکوتین یا تنباکو کمک نماید.
در این روش فرد با استفاده از داروهای جایگزین نیکوتین را بدون سایر مواد شیمیایی موجود در تنباکو دریافت می‌کند و بر اساس یک دوز مشخص و مقدار تعیین شده توسط پزشک می‌تواند روندی آهسته و البته حساب شده را برای قطع مصرف نیکوتین را دنبال نماید.
در این روش معمولا از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌شود که برای افزایش تولید دوپامین و بهبود روحیه فرد به کار گرفته می‌شوند.
مراقبت در منزل برای ترک اعتیاد نیکوتین
از آنجا که نیکوتین یک ماده اعتیاد آور است برای کاهش علائم ترک اعتیاد و افزایش تمرکز برای ادامه مسیر و موفقیت در متوقف سازی اعتیاد نیکوتین لازم است فرد برخی از رفتارها و عادات را در خود پرورش دهد و در زندگی خود به اجرا در آورد. در این میان عادت ها و برخی رفتارها در فرد سیگاری و معتاد به نیکوتین می تواند دارای اثرات مخربی در روند بهبودی او باشد، در نتیجه لازم است تا فرد بر عادت های مخرب و معتادگونه خود آگاهی یابد و نسبت به تغییر آنها در زندگی اقدام نماید.
برای آنکه فرد در قطع مصرف اعتیاد نیکوتین موفق باشد باید عادات خود را تغییر داده که مهمترین آنها عبارتند از :
- به طور منظم ورزش کند
- میان وعده هایی را انتخاب کند که دهان و دستان او را مشغول نگاه دارد
- تمامی وسایل دخانیات را از خانه و اتومبیل خود خارج نماید
- از قرار گرفتن در کنار افراد سیگاری و موقعیت های خطرناک دوری کند
- وعده های غذایی سالم را انتخاب کند
- درباره درمان خود انتظارات واقع بینانه داشته باشد
- اهداف کوچکی را در نظر بگیرید و به خاطر رسیدن به آنها به خود پاداش دهد
اما اینها تنها رفتارهایی نیست که یک فرد برای قطع مصرف نیکوتین باید انجام دهد بلکه، کارهای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند برای کمک به فرد و بهبودی او از اعتیاد به نیکوتین موثر باشند.
برخی از آنها عبارتند از :
- هیپنوتیزم
- استفاده از طب سوزنی
- استفاده از گیاهان دارویی
- استفاده از روغن های گیاهی
به یاد داشته باشید که از هر روش آزموده شده ای که استفاده می‌کنید می‌تواند برای شما مزایا و معایبی داشته باشد، اما هر چه آگاهی شما نسبت به اعتیاد به نیکوتین بیشتر می‌شود، بیشتر می‌توانید از کمک‌ها استفاده کنید تا بتوانید به روند درمانی خود ادامه دهید. اعتیاد نیکوتین یک بیماری و اعتیاد پیچیده و سخت است در نتیجه برای رهایی از آن لازم است تا شما به صورت مداوم بر روی بهبودی خود تمرکز کنید و به آن ادامه دهید.
اثرات ترک اعتیاد به نیکوتین
از آنجا که نیکوتین یک ماده اعتیاد آور است هنگامی که فردی آن را در زندگی خود متوقف می‌کند و از مصرف آن جلوگیری به عمل می آورد علائمی بر او ظاهر می شود که ممکن است باعث تغییرات خلق و خو در او گردد که البته باید بدانید که این تغییرات دائمی نیستند و به مرور زمان از شدت آنها کاسته می شود و شما به مرور زمان می توانید مانند یک انسان غیر سیگاری و طبیعی به زندگی خود ادامه دهید.
برخی از این تغییرات عبارتند از :
- تحریک پذیری
- اضطراب
- علائم جسمی مانند سردرد و خستگی
- افزایش اشتها
- کاهش تمرکز
نکته مهم در رابطه با ترک اعتیاد نیکوتین این است که علائم ترک اعتیاد در هفته اول در بدترین حالت خود قرار دارند که هر روز که می گذرد از شدت آن کاسته می شود در نتیجه هنگامی که فرد بر روی ترک خود باقی می ماند و از مصرف اولین بار نیکوتین خودداری می‌کند، روزانه و به طور پیوسته از حالات نا متعادل او کاسته خواهد شد و میزان و شدت وسوسه مصرف در او به مرور زمان کاسته شده تا اینکه از بین می‌رود البته داشتن یک برنامه منظم روزانه می تواند به بهبودی شما از اعتیاد نیکوتین کمک های شایانی نماید.
عزیزان و همراهان ارجمند برای دریافت اطلاعات بیشتر و اخذ مشاوره رایگان در زمینه بستری نمودن فرد معتاد در یکی از مراکز همکار کمپ ترک اعتیاد اهواز کمپ لطفاً با مشاورین مرکز ترک اعتیاد تماس حاصل فرمایید.
